Het idee van de ander is een cadeautje
“Wat zo goed werkt, is dat wij elkaars ideeën leuk vinden.”
Aldus Fons, mijn collega van het Troeba Trio, nadat we een paar weken geleden de tekst voor ons nieuwe liedje Een ding tegelijk hadden afgemaakt. En inderdaad, het is ons gelukt om in een kort tijdbestek een simpele liedtekst te schrijven en een liedje te componeren. Ik merk dat wij heel ontspannen kunnen werken, omdat we wel kritisch kunnen zijn op wat we maken, zonder dat we elkaars ideeën eindeloos afwegen en afschieten. De basishouding is: wat een goed idee! Kijken wat we daarmee kunnen…
Tegelijkertijd heb ik geprobeerd om mijn eigen plaatje van wat een originele, artistiek interessante liedtekst moet zijn los te laten en gewoon simpele zinnen te schrijven. Dit levert mij veel ontspanning op tijdens het creatieve proces, lekker! Ook heb ik weer gemerkt dat anderen de tekst hartstikke leuk vinden, ook al zijn er een hoop stemmetjes in mij die zeggen dat het allemaal nog lang niet goed genoeg is. Adem in, adem uit… wat voor ons gemakkelijk is, kan voor de ander heel origineel zijn!
In improvisatie
In de vorige blog beschreef ik hoe fijn het is als je je eigen ideeën onbevooroordeeld als cadeautje kunt zien. Natuurlijk hoort daar nog een tweede kant bij: het idee van de ander is ook een cadeautje!
In improvisatietheater trainen we de vaardigheid om op ieder idee, hoe simpel het ook lijkt, voort te bouwen. Zo maak je met voor de hand liggende ideeën als bouwsteen stapje voor stapje een heel origineel verhaal of scéne. Je zegt Ja! tegen de impuls van de ander, zodat je in de flow en het contact met de ander blijft en je geen energie kwijtraakt aan even nadenken of dit wel het beste idee is op dit moment. Het is al het beste idee omdat dit het idee is dat in het hier en nu opkomt. Zowel jouw idee als dat van de ander hoeft nog geen voltooid plan/verhaal/scène te zijn, dus beoordeel het niet als zodanig, maar gewoon als tussenstapje richting een groter geheel.
Zo komt het dus dat wanneer je het improvisatiespel Het Cadeautje (zie vorig artikel) speelt, dat je goed mag kijken naar wat je medespeler eigenlijk uitbeeldt. Speelt hij dat hij je een groot en zwaar cadeau geeft, dan kan je brein je als suggestie een olifant, een piano en een caravan geven, maar een muntje van vijf cent zou ‘bedacht’ zijn en niet ontstaan uit wat je daadwerkelijk ziet.
Een ander bekend improvisatiespelletje waarin je dit principe leert is het woord-om-woordverhaal. Met twee of meer mensen improviseer je een niet bestaand verhaal door om en om een woord toe te voegen. Dus: Er… was… eens… een … kabouter… die … graag … taarten … bakte… Doordat je zo beperkt bent in de hoeveelheid controle die je hebt, is het enige wat je kunt doen steeds een woord toevoegen dat zo goed mogelijk past bij het vorige woord van je medespeler. Ga je te veel nadenken of iets origineels bedenken, zal je zien dat het veel meer energie kost om een rond verhaal te krijgen. Voeg je steeds de meest voor de hand liggende dingen toe aan de cadeautjes van de ander, zal je zien dat je op hoog tempo en met veel plezier samen een verhaaltje kunt vertellen. Dit is natuurlijk ook een kwestie van oefenen. Het snel verder associëren en jezelf toestaan voor de hand liggende keuzes te maken kun je trainen, bijvoorbeeld in de workshops improvisatie die ik geef.
In het echte leven: cadeautjes zien
Ik ben een groot voorstander van persoonlijk leiderschap en zelf sturing geven aan je leven. Sinds mijn burn-out ben ik erg alert op het aangeven van mijn grenzen, ik zeg al veel vaker nee tegen werk dat ik eigenlijk niet wil doen en zeg ook vaker activiteiten op het laatste moment af als ik het te druk heb. Dit geeft me ruimte om te werken aan de doelen die ik wel wil bereiken en die ik als stip op de horizon heb gezet. Ik merk dat ik, als plannend type, af en toe ook wel wat meer mag loslaten in het echte leven. Zo kan ik mezelf vanuit het oogpunt van persoonlijke ontwikkeling doodleuk voornemen om in het komende jaar vaker spontaan naar feestjes of activiteiten te gaan waar ik nieuwe mensen kan leren kennen, om dan vervolgens stoïcijns nee te zeggen tegen ideeën van anderen om iets leuks te gaan doen, om maar een lege agenda te kunnen houden, om mijn eigen plan om meer mensen te zien te kunnen uitvoeren… Heel goed Jeroen…
Dit overkomt me ook nog vaak genoeg in het kader van werk. Ik neem me voor om in de toekomst te focussen op werk waar ik wat meer introvert kan blijven (trainen, trainingsacteren en coachen, in plaats van zelf optreden) en ik heb daarbij in mijn hoofd een plaatje gemaakt hoe dat uitziet. Ondertussen liggen er in mijn mailbox een aantal verzoeken om juist dat te komen doen wortel te schieten.
Anders dan in improvisatietheater kun je in het echte leven niet op ieder idee van een ander iets bouwen wat jou gelukkig maakt. Wat je wel kunt doen is je vooraf bedachte plaatje van wat het moet zijn loslaten en even stilstaan bij wat je nu eigenlijk krijgt aangeboden. Voelt het niet goed, zeg met een gerust hart nee. Is het eigenlijk precies wat je nodig hebt, maar in een andere vorm, pak het met beide handen gretig aan.
Er is in improvisatie en daarbuiten maar zoveel wat je zelf kunt en hoeft te verzinnen. Vaak komt er iets of iemand op je pad die je verder kan helpen. Kijk, zie het als het cadeautje dat het is en zeg Ja!